10 jun Zijn alle naaldbomen eetbaar?
De kerst ligt ver achter ons, de zon begint weer volop te schijnen en het wordt met de dag langer licht. Toch vind je in sommige tuinen een verdwaald aandenken aan de kerst. Maar wellicht heb jij je Nordmann of Blauwspar wel in je (moes)tuin gezet en is hij met een klein beetje geluk ook nog aangeslagen. Dan kun je nu toch weer gebruik maken van die kerstboom: In mei loopt hij namelijk uit en kun je de jonge topjes van de fijnspar, douglasspar, (Europese) zilverspar, grove den en lariks verwerken tot allerlei lekkers.
Welke naaldbomen kun je gebruiken?
In Nederland hebben we van oorsprong maar 3 soorten naaldbomen, namelijk: De grove den, de taxus en de jeneverbes. Door de jaren heen zijn er ook een aantal exoten aangeplant die het ons land ook prima doen. Maar hoe weet je nou welke naaldboom je kunt gebruiken en hoe houd je ze uit elkaar?
Belangrijk is om hierbij je neus goed te gebruiken. Wanneer je de naalden kneust en er een heerlijke citrusgeur vanaf komt, dan is deze vaak goed te verwerken. De taxus geeft bijvoorbeeld geen geur af, deze is behoorlijk giftig. Daar blijven we dus vanaf.
Daarnaast is er nog een ezelsbruggetje om de verschillende soorten naaldbomen uit elkaar te houden.
De naalden van een spar, den of een lariks groeien namelijk allemaal anders uit een tak.
Spar = S = single, de naalden staan allemaal per stuk in de tak.
Den = D = duo, de naalden staan allemaal per 2 in de tak.
Lariks = L = legio, de naalden staan met een trosje (meerdere) in de tak.
Daarnaast heeft de den ronde en de spar platte, driehoekige of vierhoekige naalden. De naalden van de den staan twee aan twee. De grijsgroene naalden zijn gedraaid en kunnen tot 8 cm lang worden.
Eetbaar, maar wat dan precies?
Culinair gezien valt er van alles te bereiden van zowel de den, spar, lariks als jeneverbes.
Dennenappels en sparrenkegels:
- Oogsten: september t/m november
- De dennenappels kunnen verhit worden om zodoende de zaadjes ofwel pijnboompitten eruit te laten komen (je kunt ze daarvoor bij het vuur leggen). Deze smaken rauw al goed, maar nog beter als ze worden geroosterd.
- Zowel de groene dennenappels als de kegels kunnen vermalen worden tot specerij of je kunt ze raspen en vervangen voor citroenrasp.
Topjes:
- Oogsten: maart t/m mei
- Van de jonge dennen-, sparren- en lariksen-topjes kan een overheerlijke gelei, siroop, olie worden getrokken.
Naalden:
- Oogsten: hele jaar door
- Van de verse en gedroogde naalden van de den, spar, lariks en jeneverbes kan thee getrokken worden. Je kunt de naalden ook suikeren.
- Van de naalden van de jeneverbes kun je ook olie of siroop van te maken. Ze krijgen dan dezelfde smaak als de bessen zelf.
Bast:
- De bast van zowel de den, spar als lariks bevat veel vitamine C. Deze werd vroeger geoogst, gedroogd en vermalen tot een soort meel.
foto: Pixabay
Jeneverbessen:
- Oogsten: vanaf augustus tot eind van het jaar
- De bessen kunnen rauw gegeten worden, maar zijn vooral lekker in sauzen en soepen. Ook kun je ze gebruiken als stook-middel voor alcoholische versnaperingen.
Geneeskrachtige werking
Zowel de den, spar als de lariks werken antiseptisch en zijn goed tegen reumatische klachten. Dennentoppen werken goed tegen astma en luchtwegaandoeningen (let maar eens op de ingrediënten van natuurlijke hoestdranken). De hars uit de naaldbomen werkt wond genezend en werkt goed tegen eczeem.
De eerder genoemde taxus is zeer giftig, maar het bijzondere is dat je bij veel gemeenten de jonge taxusscheuten kan inleveren. Deze worden gebruikt om de stof taxol of plaxiclatel uit te winnen. Een kanker remmende stof die in de chemotherapie wordt verwerkt. Zo kan een dodelijk giftige boom toch weer mensen genezen. Hoe mooi is dat!
Wist je dat?
- Naaldbomen ook wel pijnbomen of naaktzadigen worden genoemd. De zaden zitten namelijk naakt achter schubben en niet ‘ingepakt’ zoals bij loofbomen.
- Naaldbomen in Nederland vroeger veel werden aangeplant op woeste gronden en zandgronden waar niet veel groeide? Naaldbomen doen het namelijk uitstekend op schrale grond. In vroegere tijden werden deze bomen ook veel in de mijnbouw gebruikt. De bomen kraken namelijk onder druk. Zodra er te veel druk op de stutten in de mijnen kwamen te staan, gingen deze houten stutten van dennenhout kraken. Zo wisten de mijnbouwers op tijd dat bepaalde gangen zouden instorten.
- Naaldbomen met name groeien in koudere streken. Zo groeide er vroeger een enorm oerbos dat zowel Canada, Europa als Rusland bestreek, bestaande uit alleen maar naaldbomen.
- De lariks een van de weinige bomen is die in de winter zijn naalden verliest?
- Aan de hand van dennenappel het weer kunt bepalen? De dennenappel beschermt zijn zaadjes tegen het vocht. Als het gaat regenen gaat de schubben daarom dicht. Wanneer het weer droog is, gaan ze weer openen.
