Warm & koud kompres

Een kompres of omslag kan koud of warm worden aangebracht, afhankelijk van de klachten. Van oorsprong wordt een kompres of omslag meestal warm aangebracht, omdat de warmte helpt om de werking van de kruiden in de huid te brengen en daarnaast zorgt voor verlichting en ontspanning. Dat gezegd hebbende, zijn er vele manieren om een kompres te gebruiken en kan het zowel koud, op kamertemperatuur of warm. Ook ligt het aan de klacht of je een verkoelend of juist verwarmend kompres nodig hebt; bij een brandwond wil je bijvoorbeeld liever een verkoelend kompres. Door de temperatuur aan te passen kun je de werking van een kompres of omslag beïnvloeden. Hieronder bespreek ik de voordelen en werking van koude en warme kompressen en omslagen. 

Warm kompres / omslag

Een warm kompres stimuleert de doorbloeding in het getroffen gebied, wat het genezingsproces bevordert. Een betere doorbloeding betekent meer zuurstof, meer voedingsmiddelen en een snellere afvoer van afvalstoffen. De warmte helpt ook om de werking van de kruiden dieper in de huid te brengen. Net als bij een kruidenthee, waarbij de hitte van het water de inhoudsstoffen makkelijker laat vrijkomen dan bij koud water, werkt een warm kompres wat effectiever dan een koud kompres. Dit geldt wel alleen als de klacht vraagt om warmte. Zodra er hitte of zwelling aanwezig is bij de klacht, werken we met kompressen op kamertemperatuur. Alleen bij ontsteking kun je een verkoelend kruidenkompres gebruiken.

Een warm kompres of omslag brengt verlichting bij pijnlijke en gespannen spieren, verkoudheid, menstruatiepijn, buikpijn of meer chronische klachten zoals reuma of artrose. Warmte werkt automatisch, van zichzelf, rustgevend, pijnstillend en krampverminderend.

Een warm kompres maak je door de kruiden te mengen met heet water, wanneer je er een kruidenpasta van maakt. Het wordt dan direct aangebracht op de huid. Je kunt er eventueel een dik stuk stof of (wollen) deken omheen wikkelen om de warmte binnen te houden. Voor extra warmte kun je er ook nog een warme kruik bij leggen. Omdat een warm kompres qua effect afhankelijk is van de warmte, moet je deze wat sneller vervangen dan een koud kompres. Zodra je de warmte niet meer voelt, is het tijd om weer een nieuwe te maken of bijvoorbeeld de kruik opnieuw te vullen. Warme omslagen worden meestal voor langere tijd aangelegd. Minstens een half uur of totdat de omslag tot lichaamstemperatuur is afgekoeld.

Koud kompres / omslag (ook kamertemperatuur)

Een koud kompres kalmeert bij ontstekingen en geeft verlichting bij pijn en zwelling. Zeker bij jeuk, insectenbeten en huidklachten is een koel kompres fijn om te gebruiken. Een koel kompres/omslag wordt onder andere gebruikt bij ontstekingen, breuken, kneuzingen, brandwonden, verstuikingen en verwondingen. Koude kompressen of omslagen onttrekken warmte aan het lichaam, waardoor de doorbloeding juist vermindert. Hierdoor werken ze ontstekingsremmend, pijnstillend, koortsverlagend en helpen ze om zwelling te verminderen. Zeker bij een kneuzing of verstuiking zorgt koelte ervoor dat er niet zo’n enorme zwelling ontstaat en de pijn ook minder wordt.

Een koel kompres kun je maken door simpelweg de kruidenpasta of omslag met koud water te maken. Maar het kan ook met een koelelement of fijngestampte ijsblokjes uit de vriezer. Dit leg je bovenop het kompres of de omslag. Let er wel op dat je spullen uit de diepvries nooit direct op de huid mag leggen, omdat dit veel te koud is en daardoor bevriezingsverschijnselen kan veroorzaken. Doe er tenminste een stukje stof tussen en blijf goed voelen of de kou helpend is. Soms zijn spullen uit de diepvries te koud, bijvoorbeeld bij brandwonden. Over het algemeen gebruiken we daarom meestal koele of lauwwarme kompressen. Wat ik ook weleens heb gedaan is bij een kneuzing, is mijn voet eerst laten rusten in een teiltje koud water, om de zwelling te verminderen, en daarna een kompres op kamertemperatuur heb gemaakt. Zo kun je, afhankelijk van wat haalbaar is, een kompres volledig aanpassen op de situatie en klacht.

Houd bij het aanbrengen van koude kompressen of omslagen goed in de gaten hoe iemand er op reageert. Een koud kompres kun je in principe zo lang laten zitten als dat je voelt dat het werking afgeeft of totdat de pasta of stof opdroogt. Bij zwaardere klachten kun je het kompres ieder half uur vervangen.  

Samenvatting

Gebruik een koel kompres bij warme ontstekingen, huidklachten en zwellingen (dit zijn meestal meer uitwendige klachten of ze liggen meer aan de oppervlakte van de huid of net eronder) en een warm kompres om verrekkingen en klachten op pijnlijke of ‘koude’ plekken van je lichaam te verlichten en bij meer chronische pijnklachten (meestal meer inwendige, dieperliggende klachten).