Principe 6: Produceer geen afval, maak kringlopen

Februari – Principe 6: Produceer geen afval, maak kringlopen

Wat is afval? In de Permacultuur wordt afval gezien als datgene wat buiten de kringloop valt. Dat willen we met dit principe proberen zoveel mogelijk te voorkomen. Oftewel, de ambitie is zoveel mogelijk te streven naar een circulair systeem, circulaire landbouw. Immers, de natuur kent helemaal geen afval. Het bos regelt het allemaal zelf. Je kunt denken aan de kringloop van voeding, maar het geldt ook voor de kringloop van water, stikstof en koolstof. Alles kost iets en levert iets op. De vraag is hoe we die energie in de kringloop kunnen houden zonder dat het verloren gaat?

Helaas leven we in een maatschappij waar het goedkoper is om een nieuwe melkschuimer te kopen dan hem te laten repareren. Hoeveel energie in de vorm van materiaal, tijd, verscheping, inpakken, versturen en elektriciteit bij gebruik gaat er verloren als wij die melkschuimer in de kliko knikkeren? Net als microvezel doekjes die alom briljant worden gevonden in het huishouden, maar in jouw wasmachine plastic drap achter laten. Dit komt weer bij de zuiveringsfabriek terecht, daarna in de zee en via vissen op ons bord of direct via kraanwater in de keuken. Een iets minder leuke kringloop. En Kerst? Tijd voor een nieuwe outfit dus de fast fashion is nog nooit zo fast gegaan als in de laatste jaren. Net als de bergen vol met kleren aan het strand die in derdewereldlanden niet meer gebruikt kunnen worden vanwege de slechte kwaliteit. Of wat denk je van de avocado’s die wij massaal zijn gaan eten? Een plantaardig dieet is natuurlijk veel beter voor het milieu, maar wist je dat er nu in Portugal hele avocado plantages in de vorm van monocultuur zijn ontstaan vanwege de grote vraag in Europa? Avocado’s hebben enorme hoeveelheden water nodig om te groeien en dat wordt daar nu onttrokken uit de bodem waardoor er in de regio een groot watertekort is ontstaan. Weg cyclus, weg energie en weg gezonde bodem. Zonde!

We zijn “spullen” die buiten de kringloop vallen als “afval” en iets negatiefs gaan zien dat zo snel mogelijk weg moet. Een opgeruimd huis staat voor een geordend mens en hoofd. 

Zei Einstein niet dat een rommelig huis zorgt voor creativiteit? Wat doet een opgeruimd huis dan met diezelfde creativiteit? Goed, die bananenschil gaat zo snel mogelijk in de GFT bak en anders maar snel bij het gewone afval. Wist je dat je daar briljante plantenvoeding van kunt maken als je het lef hebt het 24 uur in een bakje water te laten weken? En al het karton van onze pakketjes moet ook zo snel mogelijk uit het zicht, maar daarvan kun je dus perfecte zadenrollades maken.

Het kost veel energie, voor onszelf, bedrijven en moeder aarde, om alles te recyclen. Hoe kunnen we ‘afval’ gaan zien als een mogelijke nieuwe bron én het binnen ons eigen systeem houden?

Wat helpt in het creëren van minder afval en meer kringloop?

Holmgren, één van de bedenkers van de Permacultuur heeft een denkwijze van 5 stappen opgesteld die ons kan inspireren voor dit principe

1. Koop of ontvang niet iets wat je niet nodig hebt, ook al is het gratis.
2. Als je toch iets nodig hebt, beperk jezelf dan in het aantal en de hoeveelheid. Kijk of je kunt huren of samen kopen. 
3. Is iets kapot? Kijk of je het ergens anders voor kunt hergebruiken. Oude ijsbakjes zijn ideale zaaibakjes, karton is de ideale basis voor zadenrollades en houten ijsstokjes zijn prima plantenstekers. 
4. Repareer, herstel en onderhoud bij slijtage. Denk aan goed onderhouden van je snoeischaren en ander groot tuingereedschap. 
5. Als je er niks meer mee kan, recycleer het dan.

En heel belangrijk bomen! Bomen houden water vast, brengen mineralen naar boven, voorkomen overstromingen of wegzakken van de hellingen. Bomen spelen een essentiële rol in de waterkringloop maar ook in de kringloop van zuurstof en voedingsstoffen. Er zijn zelfs stikstofbindende bomen, zoals elzen, die bijdragen aan de stikstofkringloop door stikstof uit de lucht vast te leggen in de bodem. De beste oplossing dus meer kringlopen creëren? Plant dus een boom. Ken je die uitdrukking Het beste moment was gister en het een na beste moment is NU. 

Wat doen wij thuis onder andere met dit principe?

• Altijd eerst naar de kringloop of vragen in de deel- app van school. 
• Als we spullen over hebben dragen we deze niet op aan mensen maar vragen wie het kan gebruiken, bijvoorbeeld via dezelfde deel-app van school en anders brengen we het naar de kringloop.
• De badkamer is grotendeels plasticvrij met shampoo bars. Alleen met tandpasta tabletten heb ik de rest van het gezin nog niet overtuigd. 
• De groene gft-bak houden we zo leeg mogelijk. Een leuke uitdaging. Dat geldt overigens ook voor alle andere containers. 
• Ik maak echt van van alles plantenlabels en zaaibakjes
• We proberen met zo veel mogelijk systemen te composteren. Wormenhotel, compostvat, compostbak, composthoop, takkenril, kippen. 
• We kopen zo lokaal en duurzaam mogelijk bij o.a. de buurtboerderij. 
• We werken zo lokaal mogelijk samen met houtsnippers van de buurtboerderij, paardenmest van de buren, bladeren uit de bladkorven in de buurt. 
• We love onze zone 5 hoop waar echt alles op gaat wat we niet kwijt kunnen op andere “composteer” plekken in de tuin. In principe gaat er niets groens meer van ons terrein af. 
• We hebben een Guppyfriend waszak voor evt. microplastic in onze kleding. https://www.wwf.nl/webshop/huis-en-kantoor/huis-tuin-keuken-verzorging/verzorging/guppyfriend-waszak-21 
• En we rijden zo min mogelijk met de auto, maar he…wij zijn ook mensen (bedankt Teun!)

Composteer je onderbroek!

Wist je dat je een 100% katoenen onderbroek kunt laten composteren? Ook een super leuk testje om eens te doen om te weten hoe het met je bodemkwaliteit zit. Katoen bevat namelijk veel koolstof en daar houden micro-organismen wel van. Graaf het na 2 maanden op en zie hoe de vlag, of de broek, erbij hangt. Is de onderbroek goed verteerd, dan is jouw grond actief en levend. Is er niks met je onderbroek gebeurd en zou je hem zo weer kunnen aantrekken, dan zou ik even een bodemtest gaan doen.  

Wat kun jij doen met dit principe?

• Vervang die microvezel doekjes voor 100% katoenen doekjes in je huishouden!
• Probeer die shampoo bars eens uit. 
• Geef jezelf leuke duurzaamheidstesten en uitdagingen! Een vriend van ons deed eens elke maand iets anders, denk aan: Een maand zonder verpakkingen, een maand zonder auto, een maand zonder dierlijk eten, een maand zonder telefoon.
• Doe de onderbroeken test om je bodem te testen. 
• Maak van oude restjes voedsel eens een heerlijke kliekjesmaaltijd. 
• Kijk of je nog nieuwe manieren van composteren kan toevoegen aan je tuin. 
• Voor de durfals: een composteertoilet? Je wc papier op de composthoop en af en toe een lekker kopje pies is al lekker bezig!
• Probeer op zoveel mogelijk creatieve manieren jouw “afval” terug in je kringloop te brengen. Kijk vooral lekker af bij recycle koninginnen Katja Staring en Jessica Koomen. Die zijn hier zo ontzettend goed in! Ik krijg er altijd inspiratie van. 
• Verdiep je eens in het cradle to cradle principe. Heel tof. 
• Bedenk toffe recycle projecten zoals stenen en dakpannen voor een insectenhotel of stapelmuurtje Zie maand mei het filmpje van Katja Staring. Gebruik je oude houten vloer voor moestuinbakken, boomstammen voor je borders en karton om je bedden aan te leggen met de No – Dig methode.
• En vraag je bij elke aankoop af: Heb ik het echt nodig? En kan ik het ook lenen of huren?

Mijn ervaring is dat hoe meer je hiermee bezig bent, hoe meer je bewust wordt van de enorme hoeveelheid “afval” die we produceren. Dit principe helpt mij enorm om dat bewustzijn om te zetten in actie en mijzelf te blijven uitdagen creatieve dingen te verzinnen met spullen die ik over heb of die kapot zijn. Het vraagt soms wel om wat meer ruimte want oeps, nu we niet zomaar meer dingen weggooien hebben we wel een volle schuur. En zo kwamen twee jaar na de verhuizing toch die paardenstal deuren van pas bij het maken van compostbakken! Weet je nog bij de les over composteren?

Ik ben heel benieuwd naar jullie creatieve oplossingen en recycleprojecten. Laten we het allemaal blijven delen met elkaar om elkaar te inspireren en te motiveren voor een wereld met meer circulaire systemen. Precies zoals de natuur bedoeld is.