Polycultuur

Polycultuur!

Mijn favoriete teeltmethode. Voor mij is dit zonder twijfel de meest inspirerende manier van groenten telen. Ook één van de makkelijkste manieren als je alle plantenfamilies goed kent. Voor een ervaren moestuinier zelfs nog relaxter als je weet hoe elke groente groeit.  Moestuinieren met polycultuur maakt voor mij moestuinieren nog simpeler en nog effectiever dan met wisselteelt en combinatieteelt. 

Ben je beginnend moestuinier, dan raad ik je sterk aan om te zorgen dat je jouw huiswerk hebt gedaan in de les over plantenfamilies. Dat is ontzettend handig, omdat je zo eenvoudig een polycultuur kunt creëren. Je hoeft dan minder na te denken over wat je waar plant en je kunt heerlijk combineren. 

Ben je beginnend moestuinier en gaat deze les je toch duizelen? Kijk dan bij de volgende les over Square Foot Gardening. Dit is een super handige methode voor beginners die eigenlijk wisselteelt, combinatieteelt en polycultuur combineert met een handig ontwerpsysteem. 

Terug naar polycultuur. Wat is polycultuur eigenlijk? Polycultuur draait om het combineren van zoveel mogelijk verschillende plantenfamilies in één moestuinbed. Het verschil met combinatieteelt is dat er geen vaste richtlijn is in wat je precies combineren en wat niet. Ook werkt de combinatieteelt met een combinatie van 2-3 families maximaal zoals bonen met Oost – Indische kers of de beroemde drie gezusters. Polycultuur gaat verder waar combinatieteelt stopt: je probeert simpelweg zo veel mogelijk verschillende plantenfamilies samen te laten groeien. Bij die tuinbonen met Oost- Indische kers staan nog worteltjes, een koolrabi, snijbiet én een klimcourgette bijvoorbeeld.

De voordelen van polycultuur

Het levert de grootste biodiversiteit op van alle genoemde methodes. Het zorgt voor de krachtigste bodem. Daarnaast krijgen plagen en ziektes de minste kans. Die insecten raken namelijk helemaal in de war omdat ze hun favoriete groenten niet makkelijk kunnen vinden. Met polycultuur creëer je dus een natuurlijke bescherming tegen plagen en ziektes. zie les Ziektes en plagen bij de volgende module. 

Je benut ook de ruimte het meest efficiënt en haalt dus ook het meeste uit je oppervlakte in de tuin. Stel, je plant vier kolen op de juiste afstand van elkaar. Je zou zeggen: het bed is vol bij de wisselteelt methode. Er is echter nog veel ruimte onder de kolenplanten die nu onbenut blijft. Je kunt er stambonen bij zetten zoals aanbevolen bij combinatieteelt, maar dan nog steeds is er ruimte over. Zet er nog andere planten tussen zoals spinazie (wat lager en kleiner is dan de bonen en kolen) of prei (dat de hoogte in groeit en smal is) en je maakt optimaal gebruik van de ruimte. Hopsa, 4 families bij elkaar. Door polycultuur maak je het meest veerkrachtige systeem naar mijn mening. Een echte natuurlijke moestuin.

En het mooiste? Er zijn dus geen strikte regels. Hoe fijn is dat? Het enige dat telt, is dat jij zoveel mogelijk verschillende soorten plantenfamilies combineert op een manier die werkt voor jou en jouw moestuin. Dit kan geïnspireerd zijn door combinatieteelt en je kunt ook naar je wensenlijstje met families kijken en combineren wat jouw handig en praktisch lijkt. 

Neem Vera Greutink, de koningin van polycultuur. Zij werkt met themabedden gebaseerd op de keuken: een Italiaanse-, een Mexicaanse- en een Hollandse polycultuur. Allemaal geïnspireerd op wat zij handig vindt. Hoe leuk is dat? Dit heeft ze prachtig beschreven in haar boeken Tuin Smakelijk en Vera’s Moestuin.  @growntocook is haar Instagram account.

Of kijk naar Jessica Koomen, de polycultuur koningin van de kleine moestuin. In een kleine tuin weet zij ontzettend veel groenten te kweken door alles slim te combineren. Ook zij schreef daar recentelijk het boek Thuis in je moestuin over. @jessicakoomen is haar Instagram account. 

Polycultuur voor de ervaren tuinder

Voor de ervaren moestuinier wordt polycultuur mogelijk nog interessanter. Althans dat werd het voor mij wel. Als je weet hoe en hoe lang gewassen groeien, kun je next level combineren op basis van kleur, vorm, structuur, groeitijd en geur. Briljant voor bodemverbetering, optimaal ruimtegebruik en plaagbestrijding. 

• Bodemverbetering door verschillende families door elkaar te zetten
• Optimaal ruimtegebruik door hoge, lage, brede, smalle, diep en ondiep wortelende gewassen door elkaar te gebruiken
• Plaagbestrijding door extra variaties te maken in structuur en kleur. Denk aan ribbelige bladeren, harde gladde bladeren, zachte fluweelachtige bladeren of juist scherpe punten. Of door je groene groenten af te wisselen met paarse (boerenkool, koolrabi, boontjes) en felle bloemen zoals calendula en zinnia. Of door het afwisselen van kleur met paarse boerenkool en paarse koolrabi. Door verschillende kleuren, structuren en geuren te gebruiken, raken je insecten in de war, omdat ze vaak aangetrokken worden door een specifieke kleur, vorm of gewas. Die “verwarring” helpt plagen te verminderen. Zie plagen en ziektes. 

Frank Anrijs is de koning van dit ervaren combineren. Hij schreef er onder andere het boek over Combineren in de natuurlijke moestuin. Deze raad ik iedereen aan. Hij gaat zelfs nog een stap verder in de polycultuur met zijn schijnbare chaosmethode. Toen ik daarover las, dacht ik eerst: “Wat een chaos!” Maar zoals hij zelf zegt: “het is schijnbare chaos, want er zit een doordacht systeem achter”. Bij Frank’s methode zaai je in golven, zodat insecten nóg meer worden afgeleid. Ze willen recht op hun doel af, maar door die golvende patronen raken ze de weg kwijt. Bij mij werken die golven niet zo goed, vooral niet in de vierkante bakken. Maar dat is het fijne aan polycultuur: je maakt het tot je eigen methode. Je kunt experimenteren en aanpassen naar eigen wens. Ik ga hier niet te diep op in, maar wil je er meer van weten? Check zijn instagram account @natuurlijkemoestuin én koop zijn boeken. 

Hoe kun jij polycultuur toepassen in je moestuin?

Kijk wat bij je past. Kijk naar je eventueel eerder gemaakte ontwerp. Oeps, misschien kan dat nu in de prullenbak omdat polycultuur weinig regels kent. Ik geef toe, dat ontwerp maken is een kleine instinker. Het helpt je een stuk op weg om het hopelijk nu of in de toekomst steeds meer los te laten. Wel met de afspraak dat jij je die roulatie van de aardappels en kolen houdt. En als dat weggooien van je plan of die polycultuur nu iets te veel van het goede is voor je, bouw je die kennis lekker op en het plannen maken lekker af komende jaren. 

Hoe pas ik polycultuur toe?

• Elk bed heeft minimaal 3, maar het liefst alle 6 de plantenfamilies door elkaar heen. 
• Elk bed heeft tenminste 1 soort (eetbare) bloemen of kruiden voor geur- en kleurafleiding. 
• Elk bed met een hoofdfocus (zie wisselteelt) heeft een verhouding van ongeveer 40-50 % hoofdgewas en 60-50 % andere families. 
• Voor de ervaren tuinder: Binnen de hoofdfocus familie zet ik zoveel mogelijk verschillende rassen door elkaar op basis van kleur, structuur, vorm en groei. Bijvoorbeeld: kolenbed. Ik heb 4 kolenbedden in mijn systeem. Ik zet niet het ene bed vol spitskolen, het andere met palmkolen en de volgende met rode kool. Nee. Elk bed heeft één spitskool, één rode kool, een groene – en paarse koolrabi, een paar radijsjes en één palmkool. 

Wat polycultuur mij oplevert? Ik maak me nooit meer druk om een moestuinplan. Ik zaai en kweek alles waar ik zin in heb, hou me aan het focus gewas en de regels van de wisselteelt en vervolgens plant ik op basis van groei, bloei, kleur, geur, structuur of plantenfamilie de rest van het bed vol met alles wat ik voorhanden heb. Hoe makkelijk is dat?

Tot slot: polycultuur is vooral relaxed. Het lijkt misschien chaotisch, maar als je observeert en experimenteert, ontdek je goed wat werkt voor jou en de tuin. Het maakt je moestuin divers, sterk en rijk. En ja, dat betekent soms zuchten omdat je té veel oogst hebt, maar wat een luxe probleem is dat?!

Polycultuur. Polycultuur. Polycultuur.
Ik ben fan. Dat had je vast al door.