Oxymel

Oxymel klinkt ingewikkelder dan het in werkelijkheid is; het is een mengsel van kruiden, azijn en honing. De naam oxymel komt dan ook voort uit de Griekse woorden voor azijn/zuur (oxy) en honing (meli). Meer dan 2000 jaar geleden schreef Hippocrates namelijk al over de heilzame werking van een oxymel. Hij raadde het met name aan bij klachten aan de luchtwegen. Honing is zeer verzachtend voor de slijmvliezen en azijn helpt slijm afbreken, waardoor oxymels vooral nuttig zijn bij aandoeningen van de luchtwegen. Daarnaast wordt het al eeuwen gezien als een kruidenelixer dat de gehele gezondheid en spijsvertering kan ondersteunen.

“Een oxymel is een zeer geliefd en smakelijk kruidenmiddel.”

Een oxymel mengt op harmonieuze wijze zure en zoete smaken samen met allerlei kruiden. Mocht je kruidenazijn te zuur vinden of siroop te zoet, wellicht is een oxymel dan een fijne optie. Het voelt voor mij alsof een oxymel het idee (en de werking) van een siroop en kruidenazijn mooi samenbrengt. Het is ook nog eens heel simpel om te maken.

Wat zijn de voordelen van een oxymel?

Zowel appelciderazijn als honing worden al duizenden jaren gebruikt om het immuunsysteem te versterken en een droge, pijnlijke keel te verzachten. Biologische appelciderazijn (rauw en ongefilterd) bevat nuttige bacteriën en draagt bij aan een gezonde spijsvertering. De honing heeft verzachtende en antibacteriële eigenschappen. Door hier medicinale kruiden aan toe te voegen, versterk je de gezondheidsbevorderende werking van de azijn en honing. Azijn en honing kunnen ook veel inhoudsstoffen onttrekken uit de kruiden en zorgen daarnaast voor een lange houdbaarheid. Het is zo’n zes tot twaalf maanden houdbaar, als het gekoeld bewaard wordt.

Verder is een oxymel een smakelijk en effectief alternatief voor wie alcoholvrije vervanging zoekt voor een tinctuur. Alhoewel het niet zo krachtig en dezelfde inhoudsstoffen kan onttrekken uit kruiden als alcohol. Een oxymel maakt kruiden met een minder aangename smaak, zoals rauwe knoflook of bittere kruiden, wel veel gemakkelijker in te nemen.

Te gebruiken voor allerlei doeleinden: ter ondersteuning van het immuunsysteem, verzachting van keelpijn en hoest, bij spijsverteringsproblemen. Afhankelijk van de kruiden die je eraan toevoegt, kun je een oxymel ook voor allerlei andere specifieke doeleinden gebruiken. Op die manier kun je een oxymel als een tinctuur benaderen. Zo kan een oxymel ook rustgevend werken gecombineerd met kruiden als Lavendel, Hop, Haverstro en Hartgespan. Of juist energie geven en versterken, met Rozemarijn of Brandnetel erin.

Hoe gebruik je een oxymel?

Je kunt een oxymel op eenzelfde manier gebruiken zoals je kruidenazijn en siroop toepast. Doordat we evenveel honing als azijn gebruiken kun je het ook onverdund innemen, maar sommige mensen vinden het prettiger te verdunnen met water of thee. Verwerk echter niet in kokendhete thee, dan gaan er een hoop medicinale inhoudsstoffen verloren!
Te verwerken in (bruisend) water, kruidenthee, smoothies of andere drankjes.
Oxymels kunnen ook gebruikt worden als gorgeldrank, eventueel vermengd met een klein beetje water.
Je kunt een oxymel ook verwerken tot een hydraterende mineraalrijke drank. Doe een theelepel oxymel in een glas water en roer goed door. Met een heel klein snufje zout erbij heb je een zeer dorstlessend drankje wat goed werkt in de zomer of na het sporten. Daarnaast kun je het toepassen bij diarree, griep en andere momenten dat het extra belangrijk is om goed te hydrateren.
Te verwerken in medicinale én smakelijke salade dressing of over geroosterde groenten.

Dosering

Volg bij eerste tekenen van griep/verkoudheid of als je al ziek bent de acute dosering. Ter ondersteuning van het immuunsysteem en tijdens griepseizoen kun je de algemene ondersteuning dosering volgen. De kuurdosering geldt voor wanneer je de oxymel als een tinctuur wil toepassen.

Voor volwassenen

Acute dosering: 1 theelepel 3-4x per dag

Algemene ondersteuning: 1-2 eetlepels per dag

Kuur dosering: 1 theelepel per dag

➤ Voor meer informatie over dosering en gevoeligheid, lees het hoofdstuk ‘Algemene dosering richtlijnen‘ in week 3.

Niet geschikt voor kinderen onder de twee jaar.

Ook bij acute ontstekingen in het spijsverteringssysteem (zoals een maagzweer) wordt azijn afgeraden te gebruiken.

Houdbaarheid en verse/gedroogde kruiden

Net zoals met kruidenhoning en -azijn kun je het beste gedroogde kruiden gebruiken om een oxymel te maken. Verse kruiden kunnen door het vochtgehalte de zuurtegraad van de azijn en de houdbaarheid van honing beïnvloeden, en geeft meer kans op bederf en bacteriegroei. Dit betekent niet dat je nooit verse kruiden zou mogen gebruiken om een oxymel te maken, maar let erop dat de houdbaarheid dan vermindert en je schoner/voorzichtiger zal moeten werken. Zorg dat je de kruiden schoonwast én weer goed laat drogen. Ook wordt aangeraden om een oxymel in de koelkast te bewaren wanneer je het met verse kruiden maakt.

Wanneer je gedroogde kruiden gebruikt en schoon werkt, is een oxymel (na het zeven) minstens zes maanden houdbaar op kamertemperatuur. Langer als je hem in de koelkast bewaard. Gebruik binnen een jaar voor beste smaak en optimale werking.
Wanneer je verse kruiden gebruikt, kun je de oxymel het beste in de koelkast bewaren en binnen zes maanden opmaken.

Gooi de oxymel weg wanneer er bederf, zoals schimmelvorming of fermentatie, optreedt.

Maak kleinere hoeveelheden oxymel (bijvoorbeeld 250 ml in plaats van een liter). Zo maak je ze sneller op en voorkom je dat je iets weg moet gooien omdat het te oud wordt.

Deze lijst geeft je een goed beeld van kruiden die je kunt gebruiken om een oxymel mee te maken, maar daarnaast zijn er natuurlijk nog talloze andere kruiden die je zou kunnen gebruiken voor een oxymel. Als je direct aan de slag wilt kun je de werking en contra-indicaties van één of meerdere kruiden bestuderen in de Plant Profielen en het basisrecept of één van de Plant Profiel Recepten in het volgende hoofdstuk uitproberen.

Kruiden die in de Plant Profielen worden behandeld:

Brandnetel (Urtica dioica)
Framboosblad (Rubus idaeus)
Hartgespan (Leonurus cardiaca)
Haverstro (Avena sativa)
Kamille (Matricaria chamomilla)
Paardenbloem (Taraxacum officinale)
Rozemarijn (Rosmarinus officinalis)
Rozenbottels en -blaadjes (Rosa spp.)
Salie (Salvia officinalis)
Tijm (Thymus vulgaris)
Vlier (Sambucus nigra)

Andere kruiden die je ook kunt gebruiken:

Citroenmelisse (Melissa officinalis)
Dennennaalden (Pinus sylvestris)
Duindoorn (Hippophae rhamnoides)
Gember (Zingiber officinale)
Heemst (Althaea officinalis)
Hyssop (Hyssopus officinalis)
Knoflook (Allium sativum)
Malva (Malva sylvestris)
Oregano (Origanum vulgare)
Tulsi (Ocimum sanctum)
Zonnehoed (Echinacea purpurea)