Oefening – Kruiden leren kennen

In dit hoofdstuk vind je allerlei oefeningen en manieren waarop je de informatie van deze week kunt toepassen en waarmee je kruiden beter kunt leren kennen, zowel praktisch, theoretisch als meer energetisch. Je kunt het gebruiken als een stappenplan wanneer je een nieuw kruid wilt leren kennen. Voel je vrij de oefeningen één voor één te volgen en uit te kiezen wat bij jou past. Voor de volledigheid van de plant raad ik aan om alle stappen te voltooien om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van het kruid. Maar onthoud ook dat je hier de tijd voor mag nemen! Je kunt tijdens de cursus altijd terugkeren naar deze oefeningen. Het is niet de bedoeling dat je dit binnen één week afrondt, het is iets wat je altijd kunt blijven herhalen bij kruiden die je al kent of die past net leert kennen.

Wat heb je nodig voor deze oefeningen?

Tijd (ieder onderdeel van deze oefening kost zo lang of kort als je zelf wilt, maar ik raad aan om er tijd voor uit te trekken zodat je de oefeningen in rust kan doen).
Aandacht, rust en intentie. De oefeningen werken het best als jij de rust en ruimte hebt om ermee bezig te zijn, het liefst zonder gestoord te worden.
Een notitieboek om je ervaringen in op te schrijven, zoals het kruidenlogboek dat we in het hoofdstuk ‘materia medica & kruidenlogboek’ bespreken.
Het kruid zelf (liefst op de plek waar deze groeit, anders kun je de kruiden eventueel gedroogd of in een tinctuur inkopen en met een afbeelding van het kruid werken).
Eventueel het gedroogde/verse kruid of in tinctuurvorm zodat je het kan innemen.

Voel je vrij de oefening in jouw eigen volgorde te volgen, maar let wel op: voordat je de plant aanraakt, proeft of er een middel van maakt; onderzoek altijd eerst of dit veilig is en voor jouw persoonlijke gezondheidssituatie geschikt is. Stap één zou daarom altijd moeten zijn: is dit kruid veilig voor mij en waar moet ik op letten?

Tips:

Probeer niet twintig verschillende kruiden op hetzelfde moment te leren kennen, dat is niet nodig en zal je alleen maar overweldigen. Kies één of hoogstens twee kruiden uit die je interessant lijken en waar je meer over wilt leren. Schaf een groot notitieboek aan waarin je je bevindingen kunt opschrijven. Gebruik vervolgens deze oefening om de kruiden die je hebt uitgekozen beter te leren kennen en neem hier de tijd voor. Hoe meer rust en tijd je neemt om een kruid te leren kennen, hoe beter je de informatie zal opslaan en onthouden.
Ik raad aan om kruiden uit te kiezen die je kan opzoeken in jouw omgeving, bijvoorbeeld in het wild of in de tuin. Dit is niet noodzakelijk, maar maakt de oefening wel makkelijker en rijker. Op die manier kun je het kruid ook echt bezoeken, ermee zitten, proeven, ruiken en goed bekijken. Er gaat niets boven werkelijk ‘op bezoek’ gaan bij het kruid. Is dit niet mogelijk of wil je een kruid dat hier niet groeit, kijk dan of je het op een andere manier kunt leren kennen – bijvoorbeeld door het gedroogde kruid in te kopen en door foto’s en video’s te bekijken.

1. Plantbezoek

Als je een kruid hebt gekozen dat in jouw omgeving of tuin groeit, is het nu tijd om er even bij op bezoek te gaan. Ga tegenover de plant zitten, of zo dicht mogelijk erbij in de buurt. Als je wilt kun je je, hardop of in gedachten, voorstellen aan de plant. Je vertelt wie je bent en wat je komt doen. Sluit dan je ogen en haal een paar keer diep adem.

Wanneer je je ogen opent, wat valt je dan als eerste op? Zijn er kenmerken aan de plant die eruitspringen voor jou? Hoe voel je je als je naar de plant kijkt? Komt er iets in je op?

Neem hier rustig de tijd voor, soms komen er direct dingen op, soms duurt het een tijdje. Vaak verdiept de ervaring zich met hoe langer je blijft zitten. Geef jezelf (en de plant) minstens 15 minuten. Schrijf je bevindingen op.

Probeer de oefening te doen vanuit je gevoel en zintuigen, en minder vanuit je verstand. Je hoeft niet uitvoerig na te gaan denken over wat je zou moeten weten over de plant en je hoeft geen intelligente verbanden te leggen. Kijk gewoon wat er vanzelf gebeurt. Mocht er niets komen of wil het niet lukken, probeer het dan een andere keer of bij een andere plant.

2. De Jaarplant oefening

Niet iedereen heeft er behoefte aan om een verbinding met planten op te bouwen zoals ik in deze cursus beschrijf. Ieder persoon heeft zijn eigen manier om met kruiden te werken en al deze manieren mogen er zijn. Mocht je (ook) op een meer rationele en praktische manier met kruiden willen werken, dan raad ik deze oefening aan. Je kunt dit natuurlijk ook combineren met de andere oefeningen op deze pagina, voor de meest veelzijdige kennismaking met kruiden.

De Jaarplant oefening is geïnspireerd op het boek ‘Aarde roeren’ van Jan Graafland en op herborist Lieve Galle, die je leert kennen in het interview aan het einde van deze week! Deze twee bijzondere mensen hebben namelijk allebei jaren geleden besloten om zich ieder jaar te wijden aan één plant. Dit vond ik opvallend en inspirerend. Zelf merk ik ook dat ik over ieder jaar wel één of twee kruiden tegenkom die er voor mij uitspringen en ik vervolgens beter wil leren kennen. Op deze manier kun je echt de diepte in gaan en doe je de kruiden het meeste recht. Het levert een connectie op die te vergelijken is met een vriendschap en daar is, net zoals bij menselijke relaties, tijd en aandacht voor nodig.

Lieve vertelt erover in het interview:

“Het werkt voor mij goed, omdat het een uitnodiging is om heel breed en diep aan de slag te gaan met één plant. Waardoor je verbeeldingskracht en experimenteerdrang gevoed worden. Ik denk dat we soms te snel de neiging hebben om planten oppervlakkig te leren kennen, genre “Het is eetbaar” of “Van deze plant kun je thee zetten bij keelpijn”. Maar het is natuurlijk veel uitgebreider dan dat.”

“Het is ondertussen geen bewust plan meer, meestal komt er wel de één of andere plant spontaan in het vizier, die ik dan ineens overal zie opduiken: in de bermen, in boeken, in recepten.”

Jan beschrijft in zijn boek dat hij zich ooit voornam om ieder seizoen de tijd te nemen om één plantensoort beter te leren kennen, door deze plant gedurende het hele seizoen te volgen. Hij gaat er het liefst wekelijks een half uurtje bij zitten waardoor hij de plant in verschillende stadia van de groei kon observeren. Op deze manier kon hij de ontwikkeling van de plant goed in zich opnemen en hierdoor ontwikkelt hij ook een betere connectie uit met de planten in zijn tuin. Jan schrijft erover: “Al jaren lukt het mij aardig om mij aan dit voornemen te houden. Dit levert mij niet alleen kennis op over mijn jaarplant, zoals ik hem noem; het wekelijkse ritueel geeft mij ook vastigheid. Elke sessie ervaar ik als een rustpunt in de dag, een anker in de tijdstroom.”

Hoe ga je aan de slag met deze oefening?

Een jaarplant uitkiezen en leren kennen kan op allerlei verschillende manieren. Het mooie hieraan is dat het een heel persoonlijk en uniek proces kan zijn, dat je helemaal zelf kunt invullen. Daarom geef ik geen specifieke instructies, maar eerder uitnodigingen of mogelijkheden waar je uit kunt kiezen.

Jaarplant uitkiezen

Dit kun je heel rationeel besluiten door simpelweg een plant uit te kiezen die je interesse gewekt heeft. Besef wel dat je dit nooit alleen met je hersenen doet, er is een reden waarom deze plant je interesse wekt. Iets in deze plant resoneert met jou.
Je kunt ook de plant zichzelf laten aandienen. Dit kan bijvoorbeeld doordat je de plant ineens op allerlei verschillende plekken tegenkomt of doordat iemand je deze plant cadeau geeft. Ik ervaar ook regelmatig dat sommige kruiden ineens uit het niets in mijn tuin opkomen, die dan toevallig al op mijn lijstje stonden van kruiden die ik wilde leren kennen. En met Duizendblad heb ik bijvoorbeeld ervaren dat ze mijn aandacht enorm trok tijdens wandelingen en fietstochten, waarbij ze er echt uitsprong tussen de wilde grassen en me leek te roepen. Sommige mensen hebben ook wel eens een droom over een kruid, of simpelweg een sterk intuïtief gevoel dat ze een bepaalde plant willen leren kennen. Zoals je ziet kan een jaarplant uitkiezen op allerlei manieren en ze zijn allemaal goed.

Jaarplant leren kennen

Je kunt net als Jan een jaar lang (of zo lang de plant groeit) iedere week, of bijvoorbeeld twee keer per maand, een moment uitkiezen waar je tijd maakt om naast de plant te gaan zitten. Hierbij kun je je focussen op het uiterlijk van de plant, hoe de plant groeit en eventueel stil staan bij hoe jij je zelf voelt als je dit doet. Het liefst doen we dit met een plant die je in het echt kunt bezoeken, want dit werkt het beste. Maar mocht dit om wat voor reden dan ook niet haalbaar zijn, dan kun je het ook doen met foto’s of video’s, of zelfs in gedachten!
Wat ik zelf een fijne manier vind, is om er echt een rustmoment van te maken. Ik leg dan een kleedje naast de plant en ga er een tijdje naast liggen. Dan kijk ik vanuit een compleet ander perspectief naar de plant en de ontspanning maakt ook dat ik me beter kan openstellen naar de plant.
Je kunt er ook voor kiezen om de plant na te tekenen. Dit hoeft niet mooi of lijkend te zijn. Het gaat erom dat wanneer je een plant natekent, je beter focust op de vormen en het uiterlijk van de plant. Door dit vervolgens na te tekenen, maak je het je eigen. Deze praktische manier kan ook fijn zijn als je het niet gewend bent om lang stil te zitten of daar moeite mee hebt. Daarnaast is het erg leerzaam om de plant in verschillende stadia van ontwikkeling na te tekenen.
Verder kun je de oefeningen hieronder gebruiken om een plant beter te leren kennen, zoals proeven en ruiken, een kruidenmiddel maken en meer te leren over de medicinale (en eventuele culinaire) werking.
Maak een herbarium van het kruid in verschillen groeistadia, dit leer je in week 3!
Eventueel kun je een Materia Medica en Kruidenlogboek maken waar je al je ervaringen en observaties in verzameld. Na een jaar kun je dan teruglezen wat je allemaal hebt geleerd en verzameld. Ook jaren later zal dit nog een waardevolle bron van informatie zijn, die je inzicht geeft in je eigen ontwikkeling. Je leert een Materia Medica en Kruidenlogboek maken in het hoofdstuk ‘Materia Medica & Kruidenlogboek’ van deze week.

Onthoud dat je niet ál deze dingen hoeft te doen om een jaarplant te leren kennen. Kies wat voor jou haalbaar is. Zeker als beginner kun je beter simpel beginnen en dit over de jaren langzaam uitbreiden.

3. Proeven en ruiken

(Deze oefening is natuurlijk alleen geschikt voor kruiden waarvan je 100% zeker weet dat ze eetbaar zijn en veilig voor jouw persoonlijke gezondheidssituatie.)

Eén van de beste manieren om een kruid te leren kennen is door het (bewust) te proeven en te ruiken. Hiermee kun je de plant ervaren door je zintuigen en het effect ervan op jouw lichaam. Het zelf ervaren van een kruid zorgt ervoor dat je de werking beter begrijpt en ook beter onthoudt.

Het proeven van een kruid kan door een blaadje of bloem letterlijk op je tong te leggen, door er thee van te zetten of er een tinctuur van in te nemen. Het maakt niet echt uit welke manier je kiest: waar je je zelf het prettigst bij voelt of wat het meest haalbaar is. Afhankelijk van de smaak van het kruid kan het fijner zijn om een thee of juist een tinctuur te nemen. Als je er thee van zet, laat deze dan 5-10 minuten trekken, zodat de smaak en werking goed wordt getrokken in het water.

Neem 10 tot 15 minuten de tijd voor deze oefening. Ga op een rustige plek zitten, haal een paar keer diep adem en neem of een blaadje/bloem op je tong, of 1-3 druppels tinctuur of een slok van de thee. Slik het niet gelijk door maar laat het even inwerken op je tong. Wat proef je? Wat doet de smaak met je? Als je een blaadje op je tong hebt kun je het kauwen of een tijdje in je mond laten, de tinctuur en thee kun je doorslikken. Focus op wat je voelt in je lichaam nu je de plant hebt ingenomen. Merk je iets op in je lichaam of geest? Het is normaal om afgeleid te raken, maar probeer je aandacht steeds terug te leiden naar de plant en de oefening. Schrijf je bevindingen op en geef jezelf en de plant de tijd om verder door te werken. Misschien merk je pas na 15 minuten iets op.

Het helpt om deze oefening regelmatig te herhalen, en verschillende manieren van proeven uit te proberen. Zo leer je de plant op meerdere manieren kennen en verdiep je je ervaring met dit kruid iedere keer weer.

Wat ik zelf graag doe als ik een kruid wil leren kennen is dat ik er een thee van zet en hier een week lang iedere dag een kopje van drink. Vaak kan ik op deze manier al goed ervaren wat ik van het kruid vind en wat de werking ervan is op mijn lichaam. Vervolgens zet ik het in wanneer nodig.

4. Maak een kruidenmiddel

Maak iets van het kruid dat je hebt uitgekozen. Deze cursus leert je zo’n beetje alle kruidenmiddelen die je kunt maken en op deze manier leer je én een kruid beter kennen en een kruidenmiddel maken.

De simpelste manier om kruiden te leren kennen is door thee. Zoals je in week 4 zult leren, zijn er meerdere manieren waarop je kruidenthee kunt maken. Je kunt het kort laten trekken of juist lang, of je kunt het een tijdje laten koken in een pannetje om extra sterke thee te zetten. Al deze manieren hebben een ander effect en zo kun je het kruid op meerdere manieren leren kennen. Je kunt ook experimenteren door eens een eetlepel van het kruid in je thee te doen in plaats van een theelepel, merk je het verschil? Wat gebeurt er met de smaak en werking van het kruid als je het een nacht laat trekken? De enige manier om dit echt te leren is door het zelf te ervaren. Ik raad aan om je ervaringen en bevindingen ook op te schrijven in je notitieboek.

Andere manieren die ik graag gebruik om een kruid beter te leren kennen zijn tincturen, kruidenbaden, rookbundels en kruidenolie.

5. Studeren

Last but not least, studeer! Lees zoveel als je kan over het kruid dat je wilt leren kennen. Bestudeer de geschiedenis, folklore, energie, inhoudsstoffen en waar ze over het algemeen vaak voor ingezet wordt. Probeer een geheel te vormen van alle informatie die je leest. Je hoeft dit niet allemaal op te schrijven, maar kijk of je voor jezelf een samenvatting kan schrijven, waarbij je het karakter van de plant vastlegt. Wat voor karakter heeft de plant? Welk element (aarde, water, vuur of lucht) past er het beste bij dit kruid? Je kunt hier de Plant Profielen voor gebruiken of de kruidenboeken die ik aanraad in de kruidenbibliotheek. Ik raad af om willekeurige artikelen op het internet of instagram te gebruiken als enige bron.

Onthoud dat dit soort oefeningen en deze cursus zelf een startpunt zijn. Het leren over kruiden en hun werking, en jouw relatie met het kruid, zal zich met de tijd steeds meer verdiepen. Er zijn een hoop kruiden waar je je hele leven van kunt blijven leren, omdat hun werking zo diep en wijd is. Geef jezelf de tijd en het begrip, en de kruiden het respect dat je ze niet in één keer volledig kunt leren kennen.

Hoeveel kruiden moet je kennen?

We behandelen in deze cursus twintig geneeskrachtige kruiden in de Plant Profielen. Dit is een bewuste keuze. Ik geloof niet dat het nodig is om zoveel mogelijk kruiden te kennen om op een effectieve manier met kruiden te kunnen werken. Kat Maier schrijft hier mooi over in haar boek ‘Energetic Herbalism’; “when I studied herbalism in Mexico and Central America, most of the powerful women healers I encountered worked with an apothecary of only five to ten plants”. Ook kruidengeneeskundige Juliette de Baraicly-Levy vertelt in haar documentaire (Juliette of the Herbs – week 1) dat iedere keer als ze verhuisde, er maar twee kruiden waren die ze altijd aanplantte in haar tuin; Rozemarijn en Citroenkruid. Deze vrouw kende talloze kruiden en hun werking, maar er waren er twee die ze echt noodzakelijk vond om altijd om zich heen te hebben. Ze vertelt ook dat ze Rozemarijn gebruikte om vrijwel alle kwalen te helen. Hoewel dit niet zozeer iets is wat je leert in een kruidenboek, had zij ervaren dat ze Rozemarijn voor vrijwel alles kon gebruiken.

Wat ik hiermee vooral wil zeggen is dat je de tijd mag nemen om een kruid te leren kennen en niet van jezelf hoeft te verwachten dat je er tientallen moet kennen. Sterker nog, het werkt eigenlijk beter om één kruid zo goed mogelijk te leren kennen als je kan. Zoals herborist Svevo Brooks zo mooi beschrijft in onderstaande quote, kun je beter één kruid echt heel goed kennen, dan talloze kruiden een klein beetje.

Signatuur oefening

Deze oefening werkt het best met kruiden die je nog niet goed kent qua geneeskrachtige werking, omdat je intellect er dan niet tussen gaat zitten met alle kennis die je al bezit. Hoe minder kennis je hebt, hoe meer het een ervaring en ontdekking wordt. Hoe meer beginner je bent, hoe beter! Daarentegen kun je de signatuurleer ook gebruiken om juist te onderzoeken of je dat wat je weet over kruiden kunt terug vinden in haar signatuur! Het is een mooie manier om de relatie met kruiden te verdiepen.

Je leert kruiden het beste kennen door ze letterlijk te ontmoeten waar ze groeien. Dit kan overal zijn, zowel op een balkon, in een (botanische) tuin of in het wild. Als je niet de mogelijkheid hebt om de plant op te zoeken, kan het ook via afbeeldingen en video’s. Verzamel dan zoveel mogelijk visuele informatie over de plant en ga daar mee zitten.

Instructies

Als beginner heb je hier een voordeel, omdat je juist met minder kennis, meer open staat voor de plant zelf. Als je de plant al wel kent, probeer dan te kijken alsof je hem voor het eerst ziet.

Haal een paar keer diep adem. Doe je ogen even dicht. Focus kort op al je zintuigen om ze te ‘activeren’. Dit doe je heel simpel door even te focussen op wat je hoort, daarna op wat je voelt, wat je proeft, ruikt en ziet. Hiermee verbind je je denken met je lichaam.
Leg daarna je focus op de plant die je hebt uitgekozen. Wat valt je als eerste op? Welke details springen eruit? Is er iets wat je aantrekt of juist afstoot? Schrijf je bevindingen op.
Kijk daarna meer naar de details van de plant: observeer de vorm van de bladeren en bloemen. Wat voor stengel heeft de plant? Wat straalt dit uit? Is de plant groot of klein, groeit hij hoog of juist heel dicht bij de grond? Schrijf zoveel mogelijk kenmerken op die je tegenkomt.
Heeft de plant een geur? Hoe ervaar je de geur?
Als je zeker weet dat de plant veilig is om te eten of aan te raken, proef dan een stukje van de plant en voel hoe de plant aanvoelt op je huid. Wat ervaar je daarbij?
Kun je ontdekken wat voor wortel(s) de plant heeft? Wat komt er in je op als je deze bekijkt? (Als je de plant heel witl houden of de plant te groot is om op te graven, kun je het wortelgestel ook opzoeken op internet).
Schrijf al je bevindingen op en lees ze daarna door. Kun je daar iets uit opmerken? Als je zou moeten raden waar je dit kruid voor kunt gebruiken, wat zou het dan zijn?
Zoek daarna op (het liefst in een betrouwbaar kruidenboek of in een Plant Profiel) wat de werking en eigenschappen zijn van het kruid. Zijn er overeenkomsten met jouw bevindingen?

Tip: deel jouw ervaring op Instagram met #dewildeapotheek of in de Kruidenclub!