Mulchen en Chop & Drop methode

Mulchen & Chop and Drop

Misschien wel een van de belangrijkste principes van permacultuur en iets wat je vaak tegenkomt als je iets opzoekt over permacultuur: Mulchen. Wat is het precies? Hoe doe je het? En wat zijn de voordelen?

Wat is mulchen en hoe werkt het?

Mulchen is gebaseerd op hoe de natuur werkt. Denk aan een bos: brengen wij daar vrachtwagens vol compost naartoe? Nee, een bos onderhoudt zichzelf. De bladeren vallen in de herfst op de bodem en worden door bacteriën en schimmels verteerd tot compost. Hierdoor blijft de bodem vruchtbaar, kunnen de bomen zich voeden en in de lente weer uitgroeien. Ook zaden van de bomen kunnen onder die compostlaag in het bos prachtig ontkiemen en uitgroeien tot nieuwe bomen. Dit is een compleet circulair systeem. Het bos is van niemand afhankelijk. Als wij een plekje met rust laten, groeit er vanzelf een bos. Weet je ook nog die circulaire landbouw waar we het over hebben gehad in het begin van de cursus? Hoe gaaf is dat als wij meer circulair gaan denken? Het principe van het zelf onderhoudende bos kunnen we namelijk ook toepassen in de moestuin.

Kortom: Mulchen is je bodem bedekken met een laagje organisch materiaal. Afhankelijk van het soort materiaal doe ik een laag tussen de 5 à 10 centimeter. Is het heel luchtig materiaal zoals stro, dan kan de laag hoger, is het zwaar nat materiaal zoals koolbladeren, dan lager. Je wilt ook niet dat je moestuinplantjes groeien in een levende composthoop. Het doel is de aarde te bedekken tegen zon, wind, uitdroging en planten die je niet gepland had te zaaien (onkruid, ja die) en het bodemleven actief te houden.

Er zijn twee manieren om te mulchen:

1. Extern materiaal – Dit kan bijvoorbeeld stro, hooi, bladeren, maaisel, houtsnippers of karton zijn. Materiaal dat je van buiten je moestuin haalt. Het liefst wil je dat dit heel lokaal komt, dus van jouw bomen, je buurman, jouw oude Ikea kast. Stro komt veelal uit Frankrijk en is niet makkelijk onbespoten te vinden. Dit “bruine” dode materiaal heb je ook nodig voor composteren (zie composteren). Daag jezelf uit het zo lokaal mogelijk te houden. Op termijn kun je dit externe materiaal, bij genoeg eigen materiaal, afbouwen en het vooral verwerken in je composteringsproces.
2. Eigen materiaal – Dit is vers “groen” mulchmateriaal wat je rechtstreeks uit de moestuin haalt zoals plantenresten die je overhoudt bij het oogsten of wieden van “onkruid”. Ideaal mulchmateriaal en heel fijn voor je bodemleven.

Voor dat laatste punt is ook een eigen term: Chop and drop – Dit betekent simpelweg dat je plantenresten direct terug op de bodem legt. Stel, een snijbietblad is niet meer mooi of je wilt echt perse een paardenbloem verwijderen uit je moestuinbed. In plaats van het weg te gooien, scheur of knip je het in kleine stukjes (chop) en laat je het vallen op de bodem (drop). Dit organisch materiaal brengt voedingsstoffen terug naar de bodem. Het bodemleven wordt actief en zet jouw materiaal om tot voedingsstoffen die kunnen worden opgenomen door voor jouw planten. 

Let op: Bij de les over composteren behandelen we ook de verhouding tussen bruin en groen materiaal. Groen materiaal activeert het bodemleven het allersnelst en bevat nog allemaal verse voedingsstoffen. Als je dus een mulchlaag maakt met verschillende materialen, raad ik je aan het groene materiaal onderop te leggen en bruin materiaal bovenop. 

Voordelen van mulchen

Mulchen heeft meerdere voordelen:

• Het voedt de bodem – Het organisch materiaal wordt afgebroken door micro-organismen, die op hun beurt voedingsstoffen vrijmaken voor je planten.
• Het onderdrukt onkruid – Als jij de bodem niet bedekt, doet moeder natuur het voor je door onkruid te laten groeien. Door te mulchen, geef je onkruid minder kans.
• Het houdt vocht vast – Mulch voorkomt dat de bodem snel uitdroogt, vooral in droge zomers. Hierdoor blijft het bodemleven actief, zelfs in de bovenste lagen van de grond.
• Het beschermt tegen temperatuurschommelingen – De mulchlaag werkt isolerend, waardoor je bodem minder last heeft van extreme hitte of kou.

Een voorbeeld: ik had een border netjes aangelegd en wilde voorkomen dat het meteen vol onkruid zou staan. Daarom bedekte ik de bodem met wol. Ik kreeg veel reacties van mensen die het maar lelijk vonden. Maar toen het later die zomer extreem droog werd, bleek mijn aarde onder de wol nog steeds vochtig, terwijl de rest van de tuin was uitgedroogd. Wol houdt dus perfect vocht vast en creëert een ideaal microklimaat voor het bodemleven.

Mogelijke nadelen

Het enige nadeel van mulchen wat mij betreft kan zich voordoen bij een nat voorjaar: slakken vinden de vochtige laag heerlijk en leggen er hun eitjes onder. Heb je veel last van slakken? Dan kun je overwegen om tijdelijk een deel van de mulchlaag te verwijderen of dunner te maken.

Daarnaast moet je opletten bij het zaaien. Als er een dikke laag mulch ligt, kunnen zaadjes moeilijk ontkiemen. Wat ik dan doe: ik schuif de mulch even opzij, zaai mijn worteltjes of bietjes, en zodra ze groot genoeg zijn, breng ik de mulch weer terug om de plantjes heen. Bij stekjes of grotere planten, zoals prei of kool, haal ik de mulch een beetje opzij, plant ik ze in de grond en leg ik daarna de mulch er weer omheen.

Hoe pas ik mulchen toe in mijn moestuin?

Ik gebruik mulch in bijna al mijn bedden. Vaak pas ik gedurende het moestuinseizoen veel de chop and drop-methode toe, waarbij ik plantenresten direct terug op de bodem leg. Heb ik niet genoeg materiaal? Dan voeg ik stro of maaisel uit het veld toe zoals bij de Ruth Stout methode of bij mijn dahlia bed bijvoorbeeld. Heb ik juist te veel mulchmateriaal, ook dat kan bij veel oogst, dan gaat dit op de composthoop of in de wormentoren, waar het door het bodemleven en de compostworm tot waardevolle compost wordt omgezet. In het voorjaar haal ik de nog aanwezige mulch even aan de kant, leg een paar cm compost op de bedden, schuif de mulch weer terug en begin met poten en zaaien. Zie opmerking hierboven waar je op moet letten.

Vaak halen mensen compost niet (volledig) uit de eigen tuin. Ik doe dit ook de eerste jaren bij een tuin, omdat ik dan nog niet genoeg zelf kan composteren. Ook heb je soms te weinig plek om te composteren voor de hoeveelheid die je nodig hebt. Hopelijk kan ik je in de les over composteren nog inspireren tot meer mogelijkheden. Dat terzijde. 

Compost van externe partijen heeft niet altijd de voedingsstoffen die jouw moestuin nodig heeft. De kwaliteit kan erg verschillen. Gemeente compost wordt ook gemaakt van maaisel van de bermen bij de snelweg en niet bio groen afval van je stadsgenoten. Ik ben geregeld plastic, glas, rubber en andere spullen erin tegen gekomen. Om die reden gebruik ik het niet meer. Daarin probeer ik logisch te denken. Denk maar weer aan het bos: een boom laat zijn eigen bladeren vallen, precies de voeding die hij nodig heeft. Dus zijn bladeren zijn zijn beste voeding. Op dezelfde manier geloof ik erin dat het composteren en mulchen met de planten uit je eigen moestuin de ideale voedingsstoffen terugbrengt in de bodem van jouw moestuin. 

Dus waarom zou je het niet doen? Mulchen, mulchen, mulchen! Geen excuses meer: chop and drop all the way!