Manieren van voorzaaien + zadenrollade

Manieren van voorzaaien

In de video bij deze les zie je dé moestuinhit van dit moment én een slimme manier om veel voor te zaaien met weinig ruimte, met gerecycled karton. Dat is pas permacultuur to the max! Jawel, ik heb het over de zadenrollade.

Er zijn veel manieren om voor te zaaien, en elke methode heeft zo zijn voor- en nadelen. Hieronder zet ik er een paar voor je op een rijtje vanuit mijn eigen ervaring, met tips voor duurzame en creatieve oplossingen.

De zadenrollade

Voordelen:

• Alles is recyclebaar. Soms kun je het karton nog een ronde gebruiken en anders composteer je het.
• Het neemt weinig ruimte in en je kunt veel stekken tegelijk maken. Ideaal!
• De wortels hebben veel ruimte om zich goed te ontwikkelen voordat je ze uitplant.
• 100% score voor permacultuurprincipe 6: ‘Geen afval, maak kringlopen’.

Nadelen:

• Je moet de juiste balans vinden: niet te nat en niet te droog. Ik geef, als het karton te droog wordt, 1-2 cm water onder in de bak en soms sproei ik voorzichtig van bovenaf tot de zaden gekiemd zijn.
• Lekker vieze handen!
• Het werkt nogal verslavend.

In bakjes van ijs of de Chinees

Voordelen:

• Je hergebruikt spullen die anders worden weggegooid.
• Ideaal voor het kiemen van zaden.
• Je kunt veel zaadjes op een klein oppervlak kwijt en dus grote hoeveelheden tegelijk laten kiemen.
• Makkelijk en snel: je schept de zaailingen er voorzichtig uit met een lepeltje.
• Je vrienden zijn blij dat ze hun ‘afval’ bij jou kunnen brengen.
• 50% score voor permacultuurprincipe 6: ‘Geen afval, maak kringlopen’.

Nadelen:

• De aarde kan snel uitdrogen, vooral in de kas. Houd het dus dagelijks vochtig.
• De bakjes zijn niet heel diep, dus de planten kunnen niet goed wortelen. Na het ontkiemen (bij meer dan twee blaadjes) moet je ze verpotten.
• Sommige bakjes gaan één seizoen mee, andere langer. Ik maak ze altijd goed schoon na een seizoen en bewaar ze in de schuur. In de zon worden ze sneller broos.

In trays

Voordelen:

• Je kunt snel veel zaaien. Geen tijd voor perspotjes of zadenrollades? Hoppakee, aarde erin en zaaien maar!
• Ze zijn er in allerlei maten, dus soms hoef je ze niet te verpotten. Stekken kunnen direct de grond in als ze groot genoeg zijn.
• Met een bak eronder kun je goed van onderaf water geven, wat beter is voor de zaailingen.
• Met een kap erboven bescherm je je zaden tegen ongedierte in de kas en geef je ze binnen extra warmte.

Nadelen:

• De aarde droogt snel uit door het zwarte plastic, dat warmte aantrekt.
• Je moet nieuwe trays aanschaffen, dus helaas 0% score voor permacultuurprincipe 6.

Perspotjes

Voordelen:

• Je kunt grote hoeveelheden zaad op een klein oppervlak kwijt.
• De wortels groeien goed in het ‘blokje’, waarna je ze direct kan uitplanten of verpotten.
• 100% score voor permacultuurprincipe 6: ‘Geen afval, maak kringlopen’.
• Met een beetje handigheid maak je snel veel perspotjes.
• Eenmalige aanschaf van een perspotjesmaker; daarna kun je er jaren mee vooruit.

Nadelen:

• Zonder handigheid is het even een werkje.
• Beperkte ruimte, dus sommige zaden moet je alsnog verpotten.
• Niet geschikt voor grote zaden zoals pompoen en courgette (tenzij je een grotere pottenpers gebruikt).

In een fruitkist

Voordelen:

• Hoera, je kunt iets hergebruiken! Een fruitkist is een fijn alternatief voor een zaaibak.
• Vaak zit er al een plastic zak in die je kunt hergebruiken. Een tuinaardezak werkt ook prima.

Nadelen:

• Het hout is slap en gaat meestal niet langer dan twee seizoenen mee.
• Je scoort geen 100% op principe 6, maar met 50% is het toch een duurzame keuze. En daarna kun je er een vuurtje mee stoken.

Tip: Oude potjes en trays van het tuincentrum

Na de kassa bij het tuincentrum staat vaak een bak met oude trays en potjes. Allemaal afval van het tuincentrum. Het staat daar voor mensen die graag een plantenpotje in de auto willen meenemen, zonder dat het door de hele auto rolt. En daarna? Hup thuis de kliko in. Maar he, hoe kunnen we dit hergebruiken? Het is perfect om te hergebruiken voor voorzaaien! Sommigen trays en bakjes gebruik ik al jaren. Ooit uit de bak gevist bij de Intratuin. Veel beter dan nieuwe dure trays kopen, toch?

Voordelen:

• Snel en eenvoudig veel zaaien.
• Verkrijgbaar in verschillende maten, waardoor je soms niet hoeft te verpotten.
• Sommige trays hebben al drainagegaatjes en doorloopjes naar de volgende vakjes. Ideaal!
• 50% score voor permacultuurprincipe 6: ‘Geen afval, maak kringlopen’

Nadelen:

• De aarde droogt snel uit door het zwarte plastic, dus goed water geven blijft belangrijk.
• De duurzaamheid hangt af van het materiaal. Sommige trays gebruik ik al vier jaar, maar ze worden broos in de zon. Ik maak ze na elk seizoen schoon en bewaar ze in de schuur. 

Olijvenbakjes

Nooit weggooien! Maak de bakjes goed schoon en vul ze met een laagje vermiculiet van 1,5 – 2 cm. Maak dit vooraf nat en laat het goed uitlekken.

Hoe werkt het?

1. Stop je zaadjes erin, zoals tomaat, paprika, komkommer, aubergine of peper.
2. Plaats het dekseltje erop en zet het bakje op een warme plek in huis.
3. Leg er een theedoek overheen, want deze zaden zijn donkerkiemers.
4. Zie je blaadjes? Haal de theedoek eraf en laat de zaailingen verder groeien.
5. Wanneer ze de deksel raken of meer dan twee blaadjes hebben, verpot je ze naar grotere bakjes met potgrond.

Deze bakjes werken als mini-kasjes: de warmte bevordert de kieming en het dekseltje houdt de vochtigheid vast. Ideaal voor kleine hoeveelheden zaad, zeker als je weinig ruimte hebt of warmte-minnende planten wilt voorzaaien.

Wat gebruik ik als zaai- en stekgrond?

Zaailingen hebben bij het ontkiemen geen voeding nodig. Pas als ze worteltjes krijgen, nemen ze voeding op om te groeien. In de beginfase kun je dus alleen vermiculiet gebruiken, zoals in de olijvenbakjes. Vermiculiet is gepoft gesteente dat vocht goed vasthoudt.

Mijn ervaring: een mix van vermiculiet met compost en aarde, of met potgrond, werkt het beste. Er moet niet te veel voeding in zitten, maar ook niet helemaal niks. Vermiculiet helpt om extra vocht vast te houden.

Gewone zaai- en stekgrond is vaak te droog. Daarom moet je, na het ontkiemen, de plantjes verpotten vanwege het gebrek aan voeding. Dit geldt ook voor geperste kokosblokken van kokosvezel.

Krijg je al zaaikriebels? Lekker aan de slag dan!