Maceraat

Een maceraat is een koud aftreksel van plantmateriaal. Maceratie betekent letterlijk zacht maken of weken. Dit kan in water, maar ook in olie, alcohol of een ander oplosmiddel. Een maceraat is een soort verzamelwoord voor allerlei (koude) aftreksels van kruiden. Voor deze les houden we het bij een watermaceraat. Het principe van een watermaceraat is hetzelfde als een infusie, alleen wordt er koud (kamertemperatuur) water gebruikt in plaats van kokend water. Een ander woord voor watermaceraat is dan ook koude infusie of kruidenwater. Deze zijn perfect voor warme zomerdagen waarop je veel wilt drinken maar geen behoefte hebt aan warme kruidenthee.

Een maceraat gebruik je meestal voor kruiden die hun werking snel verliezen door verhitting en koud water nodig hebben om hun werking vrij te laten. Dat zijn bijvoorbeeld kruiden met veel slijmstoffen zoals Heemst, Kaasjeskruid en Weegbree. Slijmstoffen hebben een enorm geneeskrachtige, verzachtende, hydraterende en verkoelende werking maar verliezen hun werkzaamheid bij verhitting. Zij komen het beste tot hun recht in koud water. Als je deze kruiden graag wil inzetten voor hun medicinale waarde, kun je dus beter een koude infusie maken dan thee of infusie.

Een maceraat van Kaasjeskruid en Kamille. De sprookjesachtige blauwe kleur komt van het paarse Kaasjeskruidblad dat zijn kleur en werking makkelijk vrij laat in koud water.

Maar ook kruiden met vluchtige etherische olieën (zoals bijvoorbeeld Citroenmelisse en Pepermunt) en geneeskrachtige bloemen zijn heel geschikt voor koude infusies. Daarnaast kunnen sommige kruiden prima in een warme infusie gebruikt worden, maar komen ze weer op een andere manier tot hun recht in een koude infusie, zoals Brandnetel en Pepermunt. Hier kun je mee experimenteren.

Het laten trekken van kruiden in koud water gaat langzamer dan in heet water. De kruiden hebben langer de tijd nodig om hun werkzame inhoudsstoffen vrij te laten komen. Vandaar dat je een koude infusie meestal minstens twaalf tot vierentwintig uur laat staan.

Houdbaarheid

Het nadeel van een koude infusie is de grotere kans op bederf, omdat we geen kokend water gebruikt hebben. Hierdoor moet je het sneller gebruiken en er beter niet teveel tegelijkertijd van maken. In de koelkast blijft hij ongeveer één tot twee dagen goed. Maar gebruik hierbij ook je zintuigen, je merkt het meestal snel genoeg of thee nog fris is of niet. Wanneer er veel bubbeltjes in zitten of schimmel aan de oppervlakte dan is het duidelijk dat hij niet meer goed is. Je kunt overgebleven infusie ook eventueel aan je kamer- of tuinplanten geven als extra voeding!

Hoe gebruik je een maceraat?

Wanneer je voor een koude infusie kiest zet je deze vaak voornamelijk in voor de kalmerende, verzachtende en verkoelende effecten van de kruiden. De slijmstoffen van kruiden zoals Heemst, Kaasjeskruid en Weegbree in combinatie met het koele water werken vooral heel fijn voor klachten met droogte, pijn en hitte, zoals een droge keel, droge hoest en blaasontsteking. Het woord slijmstoffen zegt het eigenlijk al, stoffen die een soort helend slijm creëren. Als een beschermend gelei laagje brengt het rust en verlichting in je lichaam. Je kunt je voorstellen dat dit precies is wat er nodig is bij bijvoorbeeld een droge keel of een gevoelige spijsvertering.

Maar je kunt een koude infusie ook simpelweg inzetten in de zomer of met droog en warm weer. Het hydrateert je dan op een diepere manier dan wanneer je alleen water zou drinken.

De onderstaande kruiden zijn zeer geschikt om een maceraat mee te maken. Het eerste lijstje zijn kruiden die we ook in de Plant Profielen behandelen. Als je Deze Plant Profielen hebt bestudeerd kun je dus direct met zelfvertrouwen aan de slag. Verder geef ik nog een aantal andere kruiden die ook heel geschikt zijn om te gebruiken voor een maceraat.

Kruiden die in de Plant Profielen worden behandeld:

Kamille (Matricaria chamomilla)
Smalle weegbree (Plantago lanceolata of Plantago major)
Goudsbloem (Calendula officinalis)
Vlierbloesem (Sambucus nigra)
Roos (Rosa spp.)
Salie (Salvia officinalis)
Rozemarijn (Rosmarinus officinalis)
Brandnetel (Urtica dioica)

Andere kruiden die je ook kunt gebruiken:

Heemst (Althaea officinalis)
Kaasjeskruid (Malva neglecta of Malva moschata)
Malva (Malva sylvestris)
Hyssop (Hyssopus officinalis)
Kleefkruid (Galium aparine)
Komkommerkruid (Borago officinalis)
Cosmea (Cosmos bipinnatus)
Appelbloesem (Malus domestica)
Munt (Mentha x piperita)