Interview – Elske
Deze week interview ik Elske. Een bijzondere en talentvolle jonge herborist met enorm veel kennis over kruiden én paddenstoelen. Zo zette ze haar eigen webshop op met allerlei handgemaakte kruidenproducten, geeft paddenstoelenwandelingen en deelt veel leerzame informatie over het werken met kruiden op haar website.
Elske, kun je wat meer over jezelf vertellen?
Mijn naam is Elske Bouma en Bottled Botanicals is de naam voor mijn werk als herboriste. Ik zit nu (in 2024) in mijn 27e ronde om de zon en Bottled Botanicals bestaat zo’n vijf jaar. Deventer is mijn huidige woonplaats waar ik ook zo’n vijf jaar samenwoon met mijn vriendin.
Naast mijn werk binnen de kruidengeneeskunde ben ik docent en vakleerkracht muziek, CKV en kunstgeschiedenis. Verder maken kunst, activisme, interesse in antropologie en etno-ecologie, ambachten, geschiedenis, de schimmelwereld, reizen, en het heidendom een groot deel uit van mijn leven. Je kan dus rustig zeggen dat ik een oneindige fascinatie heb voor de mens en de wereld in al haar complexiteit. Middels Bottled Botanicals probeer ik nuance aan te brengen binnen relevante onderwerpen waarbinnen veel polarisatie ontstaat.
Daarnaast hoop ik mensen producten aan te kunnen bieden die op een eerlijke en duurzame manier zijn geproduceerd. Daarmee hoop ik mijn medemens te helpen en iets te kunnen bieden waardoor ze zich gesterkt voelen. De naam ‘Bottled Botanicals’ zegt het al een beetje, maar mijn laatste doel is om een stukje magie en liefde van en voor de natuur mee te geven. Dat wij niet losstaan van de natuur maar het zijn.
Hoe ben je in aanraking gekomen met de kruidenwereld?
Echt een heel duidelijk omslagpunt was er voor mij niet. Eerder is het zo dat meerdere factoren hebben bijgedragen aan mijn interesse voor de planten- en schimmelwereld. Als kind al had ik constant onrust in mijn hoofd. Mijn zintuigen stonden/staan altijd aan en de drang om de wereld om me heen te doorgronden was/is groot. Dit zorgde ervoor dat ik me al vroeg sterk begon af te zetten tegen onrecht. Als je het eenmaal ziet kan je het niet meer ontzien. Ik zag hoe een complex mens heeft geleid tot complexe samenlevingen met een tal aan lagen. Zoveel lagen dat er onvermijdbare problemen zijn ontstaan.
Daarbij zag/zie ik ook dat het altijd de gemarginaliseerde groepen zijn die hier het meest onder lijden. Waar de wetenschap ons ontzettend veel gebracht heeft en blijft brengen zijn er ook genoeg fouten ingeslopen. Door menselijke bijbedoelingen zoals hebzucht, gevoelens van superioriteit, complexiteit van systemen enzovoort. Zo zag ik dat door ons kapitalistische systeem gefocust op winst het menselijke welzijn steeds verder aan het dalen was. Want wat gebeurt er als er mensen bovenaan een ladder geld verdienen aan medicatie, of als er winst gemaakt kan worden wanneer inhoudsstoffen in voedingsmiddelen of verzorgingsproducten zo goedkoop mogelijk geproduceerd worden? Dit leidt soms tot overbodige stoffen, of zelfs toxische stoffen die aanwezig zijn in voedingsmiddelen en andere producten. Dan hebben we het nog niet eens over de productie van deze stoffen. Milieuvervuiling, kinderarbeid en andere mens- en dieronterende omstandigheden.
Daarnaast had ik zelf als kind al aardig wat lichamelijke problemen waar geen werkende middeltjes voor bleken te zijn. Dat gaat frustreren en dan wil je op een bepaald moment het heft in eigen handen nemen. In combinatie met mijn fascinatie en respect voor oude beschavingen, natuur en mens kwam ik zo langzaam terecht in de kruidengeneeskunde. Daarin probeer ik altijd de reguliere geneeskunde en kruidengeneeskunde naar elkaar toe te brengen in plaats van bij te dragen aan de polarisering van deze twee. Ze zijn beiden ontzettend interessant en waardevol, hebben allebei ontzettend veel te bieden en kunnen zo krachtig zijn als ze worden samengebracht.
Naast dat hele technische verhaal heeft mijn introductie tot de kruidengeneeskunde ook nog een hele andere inslag. Deze is meer spiritueel en heeft meer te maken met een leefstijl. Het bewuster willen leven in deze snel bewegende wereld. Al deze ontwikkelingen hebben ons veel gebracht, maar hebben ook veel van ons genomen. Steeds meer mensen hebben te maken met mentale problematiek en de ongelijkheid neemt toe. Hier ligt van alles aan ten grondslag en het is belangrijk om je eigen privileges hierin te observeren. Zelf voelde en zag ik dat een systeem gebaseerd op winst voor een klein percentage mensen ervoor zorgt dat ons leven totaal geen rekening houdt met onze behoeften als mens. De natuur bestaat uit cycli en ons lichaam moet zich hierop aanpassen. Helaas wordt er elke dag evenveel van ons verwacht. Leven met de seizoenen en luisteren wat je nodig hebt? Ho maar! Er is weinig ruimte voor bezinning, een gevoel van gemeenschap, rust, passie, etc. Samen met mijn persoonlijke drang om te werken met mijn handen, alles te willen begrijpen, en te willen creëren bracht het me hier.
Een deel van het prachtige handgemaakte kruidenmiddelen assortiment dat Elske aanbiedt via haar webshop Bottled Botanicals.
Heb je opleidingen gevolgd op het gebied van kruidengeneeskunde?
Een paar cursussen heb ik gevolgd, maar deze bleven naar mijn smaak vaak nog aardig op de oppervlakte. Als basis zijn deze wel erg fijn! Mij persoonlijk hielp het heel erg dat ik al een HBO-docentenopleiding deed waardoor ik de vaardigheden van die opleiding direct kon inzetten bij het autodidactisch leren binnen de kruidengeneeskunde. Dus vooral heel veel lezen en praktisch aan de gang gaan. Oefenen, de natuur intrekken, uitproberen en constant blijven leren.
Wat betekent het werken met kruiden voor jou en wat voor rol speelt het in jouw leven?
Het voelt eigenlijk amper als werk of als iets dat ik doe. Het is onderdeel van wie ik ben en hoe ik in het leven sta. Het heeft mijn perspectief soms ook ontzettend veranderd. Het is aanwezig in de manier waarop ik mijn eigen lijf benader, in hoe ik eet, hoe ik de natuur zie en hoe ik voel.
Vijftien jaar geleden had ik nooit gedacht dat ik een diepe relatie kon opbouwen met het land. Zo voelde het bijvoorbeeld ook belangrijk om zelf voedsel en plantenondersteuning te groeien in een moestuin. Om zo nog dichter bij het proces van zaadje tot flesje te komen. Waar voedsel groeien misschien niet belangrijk is bij het formuleren van goede producten is het wel belangrijk bij het vormen van je visie, het ontwikkelen van een duurzame praktijk en het zien dat alles verbonden is.
Het werken met planten betekent voor mij ook het constant blijven leren. Het behouden van een fascinatie voor hoe de dingen werken. Over lichaam, inhoudsstoffen, biologie… Het heeft me ook inzicht geboden in het belang van een gemeenschap. Wat ik bijvoorbeeld veel zie om me heen, als ook in mezelf, is dat mensen door hoe de wereld nu werkt hyper-individualistisch zijn. Heel zelfstandig zijn en goed voor jezelf kunnen zorgen is een grote kwaliteit geworden waar men vaak trots op is. En dat snap ik goed. Dat merk ik ook vaak bij mezelf. Om het westerse systeem in stand te kunnen houden waarin men enkel tijd heeft voor productiviteit is het nodig mensen het idee te geven dat alles alleen kunnen een groot goed is. En waar het ook zeker belangrijk is om zelfstandig te kunnen zijn, hoop ik ook dat mensen weer meer mogen leren vertrouwen op elkaar.
Hoe zet jij het werken met kruiden in, in je dagelijkse leven?
Planten gebruik ik overal ter ondersteuning. Planten in huis zuiveren de lucht en geven de ruimte een meer organisch en rustig gevoel. De gedroogde kruiden uit mijn tuin kruiden het eten en de flesjes met extracten en potjes met zalf voeden mijn lijf. Wanneer mijn partner of vrienden tegen een lichamelijk probleem aanlopen, denk ik met ze mee om te kijken of er een plantenextract is die ze ondersteuning kan bieden. Soms is dit complex en soms is dit zacht en mild, zoals een kopje kamille- en venkelthee. In de toekomst wil ik mijn functie als docent meer gaan combineren met de kruidengeneeskunde. Denk aan seizoensgebonden plantwandelingen en cursussen.
Is er een specifiek kruid dat voor jou een bijzondere betekenis heeft en wil je daar iets over vertellen?
Het zijn er zoveel! Een hele leuke vraag overigens. Voor mij heeft elke levensfase of periode in mijn leven weer een andere plant die belangrijk voelt. Ik ga er niet over liegen dat mijn brein soms overweldigend is. Een plant die me daarin ontzettend helpt is Sint-Janskruid. De kleur die een extract aanneemt door de Hypericin is prachtig. De plant herken ik op vijftig meter afstand alsof ik een vriend in de verte zie. En wat ook mooi meegenomen is, is dat de effectiviteit van deze plant al meermaals is bewezen in goed ‘peer-reviewed’ onderzoek en veelvuldig wordt gebruikt in de reguliere geestelijke gezondheidszorg (specifiek in Duitsland) als verlichting van depressieve klachten. De plant oogst je in de zomer waardoor het voelt alsof deze plant alle warmte van de zomer bevat. De tinctuur is klaar aan het begin van de herfst wanneer ons lichaam minder vitamine D krijgt en veel mensen last krijgen van een seizoensdip. Perfecte timing!
Maar ook Kamille is een bijzondere plant voor me. Ze lijkt zo mild en lief en dat is ze zeker ook, maar ze is ook krachtig. Het is een plant die niet alleen lekker smaakt als thee, maar ook een milde, sedatieve werking heeft. Niet alleen krampstillend bij maagpijn, maar ook verstillend bij onrust. Het is mooi hoe de planten die in bepaalde seizoenen groeien ook vaak inhoudsstoffen bevatten die ons lichaam in dat seizoen nodig heeft. Denk aan voedzame wortelgroenten in de winter en verfrissende kruiden in de zomer.
Hoe begon het maken van tincturen voor jou? Weet je nog van welk kruid je je eerste tinctuur van maakte en hoe dat voor je was?
Zeker weet ik het niet meer, maar ik denk dat mijn eerste tinctuur een extract was van planten met een sedatieve werking. Hiervoor las ik eerst veel over het centraal zenuwstelsel, cortisol, de bijnieren, de hersen-darm-as (GBA), inhoudsstoffen, extractiemethoden, verschillende planten, doses, oplosmiddelen, etc. Ik kocht alle ingrediënten en hulpmiddelen die ik nodig had als ook een kastje om alles in te bewaren. Hieruit kwam toen geloof ik een tinctuur van Kamille en Valeriaanwortel voort. Het kan ook heel goed een digestieve bitter zijn geweest die ik als eerst maakte. Ook hiervoor las ik veel over de verbinding tussen de hersenen en het verteringsysteem, enzymen, de maag- en darmflora en de hersen-darm-as. Er is namelijk een rijke geschiedenis aan bittere drankjes om het verteringssysteem te ondersteunen.
Welke kruiden gebruik jij het liefst voor een tinctuur, en waarom?
Afhankelijk van wat ik (of iemand anders) nodig heb, onderzoek ik wat de beste optie is. Heeft iemand bepaalde aandoeningen of nemen ze medicatie waar rekening mee gehouden moet worden? Dit gaat dan natuurlijk over producten voor mezelf of vrienden/kennissen. Bij de producten van Bottled Botanicals hou ik ervan kruiden te gebruiken met niet te veel mogelijke bijwerkingen of interacties. Ook richt ik me graag op planten die te maken hebben met de relatie tussen de spijsvertering en het brein.
Wat is jouw inspiratie op het gebied van kruiden? Heb je favoriete kruidenboeken, herboristen of films, docu’s en podcasts waar je inspiratie uit haalt en kun je daar iets over vertellen?
Favoriete kruidenboeken zijn eigenlijk zoveel mogelijk verschillende kruidenboeken. Let goed op in welk jaar het boek is gemaakt en wees je bewust van wie het geschreven heeft zodat jij het in deze tijd met de nieuwe kennis die we nu hebben kan combineren. Veel verschillende kruidenboeken geven je zo een zo breed mogelijk perspectief. Verder zijn boeken over het menselijk lichaam, scheikundige formules, en de werking van inhoudsstoffen specifiek super interessant.
De documentaires over paddenstoelen op Netflix kan ik zeker aanraden. Ook de website van Herbal Academy is een fijne basis als je start. Sowieso vind ik het fijn contact te hebben met andere herboristen. Zo kan je kennis uitwisselen en elkaar ondersteunen waar nodig.
Victoria van Cedar Hill Homestead is een herborist die het absoluut waard is om te gaan volgen. Haar visie sluit sterk aan bij de behoefte die ik zie ontstaan bij veel mensen. Victoria benadrukt daarnaast het belang van het werken met lokale leveranciers, inheemse en invasieve planten, duurzame verpakkingen, het bouwen van een gemeenschap en de verbinding tussen je werk als herborist en het actief ontmantelen van racisme en andere onverdraagzaamheid. Lees maar eens de homepagina van hun website en je zal gegarandeerd blij worden van wat je leest.
Heb je tips voor mensen die voor het eerst tincturen willen maken?
Een cliché, maar lezen, luisteren, proberen en dat cyclisch blijven herhalen totdat jij je wat zekerder voelt.
Wat zou je mee willen geven aan beginners op kruidengebied?
Een opleiding tot herborist kan je volgen, maar een officiële titel als kruidengeneeskundige bestaat vooralsnog niet. Wel zijn er genoeg mooie cursussen en opleidingen te vinden! Hierbij is het denk ik belangrijk te onthouden dat deze cursussen zijn gemaakt door een individu en niet gecontroleerd worden op correctheid. Juist wanneer je bezig bent met de gezondheid van jezelf en anderen is het goed hier alert op te zijn. Het is dus belangrijk dat je zelf goed onderzoekt welke cursus of opleiding bij jou past. Wat vind jij echt belangrijk en hoe definieer jij ‘natuurlijk’?
Bewandel dit pad vanuit een constante verwondering voor al het leven om je heen en vertrouw op jezelf en anderen. Blijf zoeken naar nuance en balans en geniet van het proces. Wees ook voorzichtig met extreme uitersten. Dat is misschien wel een erg serieus einde. Sorry daarvoor! Het is simpelweg te belangrijk om niet te benoemen. Daarom eindig ik graag met het allerbelangrijkste: Heb plezier, geniet en heb jezelf, je medemens en de wereld om je heen lief!
Wil je meer weten over Elske en op de hoogte blijven van haar kruidenwebshop en paddenstoelenwandelingen? Je kunt haar volgen op Instagram en meer lezen op haar website.
